John Smith’in cebine birkaç gizli numarası var ama merak etmeyin, niyeti bizi kandırmak değil. Bilakis, meslek sırlarını açıklayan anarşist bir sihirbaz gibi, biraz eğlendikten sonra bize de her şeyi açıklıyor her zaman. Avangart sinemanın en nüktedan isimleri arasında yer alan Smith, hem zeki hem de sosyalist bir sinemacı.

Smith’in 1970’li yıllarda aktif bir üyesi olduğu London Filmmakers’ Cooperative, sanatçıların yönettiği sinemaya adanmış bir organizasyon olmanın yanı sıra yapısal veya materyalist film denen türün formalist tutkusuyla da yakından ilişkili. Bu etkilere ilaveten, Walthamstow doğumlu sanatçı ayrıca anlatının imkânları ve mizahın gücüyle de ilgilendi. Londra sokaklarına çıkan (ve sık sık gökyüzüne de bakan) Smith, dünyayı keskin bir zekâyla gözlemlerken, bir yandan da Doğu Londra’nın barlar, kelime şakaları ve kafiyelerden keyif alma huyunu yansıtıyor. Smith ayrıca, sıvı deterjan şişesinin etiketi de dahil olmak üzere en olmadık yerlerde şiirsellik yakalamayı da başarıyor.

The Girl Chewing Gum (1976) bugün hâlâ deneysel film klasikleri arasında: Tıpkı daha sonra çektiği Shepherd’s Delight (1986) ve The Black Tower (1987) gibi, yönetmene ve birinci ağızdan seslendirmeye atfedilen gücü eğlenceli ve şaşırtıcı bir biçimde zayıflatıyor. Smith’in otoriteye başkaldırısı, Blight (1996) ve Citadel (2021) filmlerinde görüldüğü gibi İngiliz bürokrasisine de uzanıyor; hayranlıkla değil, protestoyla dolu bu şehir senfonisi filmleri, dayanışma ruhunu ön plana çıkarıyor. Smith’in algımızla oynamaktaki amacı, eleştirel gözümüzü keskinleştirmek aslında. Om (1986) ve Dad’s Stick (2012) bizi tekrar tekrar bakmaya davet ederken Smith şunu hatırlatıyor: Bize anlatılan her zaman hikâyenin tamamı olmayabilir.

David McWhirter

Yönetmen